زاویه دید دوربین مداربسته (FOV)

زاویه دید دوربین مداربسته، به میزان گستردگی محیطی می‌گویند که دوربین می‌تواند پوشش دهد و این ویژگی به لنز و فاصله کانونی آن و اندازه سنسور تصویر دوربین بستگی دارد.

دوربین‌های مداربسته، چه از نوع دوربین مداربسته بیسیم باشند چه سیم‌دار، از نظر زاویه دید به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. این دسته‌بندی شامل دوربین‌های با زاویه دید گسترده، متوسط و تنگ است که در بخش‌های بعدی مقاله راجع به انواع دوربین مداربسته بر اساس زاویه دید صحبت خواهیم کرد.

ایمن گستر آسیا یکی از شرکت‌هایی است که به صورت تخصصی در حوزه دوربین‌های مدار بسته و امنیتی فعالیت می‌کند. این شرکت با 30 سال سابقه، دوربین‌های مدار بسته متنوعی از برندهای داهوا و گپ را ارائه می‌کند که می‌توانند آنالوگ یا IP باشند و زاویه دید متنفاوتی داشته باشند.

زاویه دید دوربین مداربسته چقدر است؟

زاویه دید دوربین مداربسته، یا همان Field of View (FOV)، محدوده‌ای است که دوربین می‌تواند در هر لحظه مشاهده و ضبط کند. این زاویه به عوامل مختلفی مانند نوع لنز، فاصله کانونی، اندازه سنسور تصویر و ارتفاع نصب بستگی دارد؛ البته 3 فاکتور اول فاکتورهای اصلی هستند و ارتفاع نصب یک فاکتور فرعی محسوب می‌شود. زاویه دید دوربین‌ها بسته به نوع و مدل آن‌ها متفاوت است و می‌تواند از زاویه‌های محدود تا بسیار گسترده متغیر باشد.

هر دوربین سه مدل زاویه دید دارد که در ادامه راجع به آن‌ها صحبت می‌کنیم:

1. زاویه دید افقی (Horizontal FOV)

این مؤلفه به حداکثر گستردگی محیط در جهت افقی اشاره دارد که دوربین قادر به پوشش آن است. به عنوان مثال، دوربینی با زاویه دید افقی ۱۲۰ درجه می‌تواند فضایی معادل دو سوم دایره کامل را تحت نظارت قرار دهد. این پارامتر برای پوشش راهروها، دیوارهای طولانی یا ورودی ساختمان‌ها حیاتی است.

2. زاویه دید عمودی (Vertical FOV)

زاویه عمودی نشان‌دهنده محدوده پوشش بالا و پایین دوربین است. در محیط‌هایی با سطوح ارتفاعی متفاوت، مانند پله‌ها یا قفسه‌های انبار، این مؤلفه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. نسبت استاندارد بین زاویه افقی و عمودی، معمولاً ۴:۳ یا ،۱۶:۹ مطابق با ابعاد سنسورهای تصویر است.

3. زاویه دید قطری (Diagonal FOV)

زاویه دید قطری در دوربین‌های مدار بسته به زاویه‌ای اطلاق می‌شود که از اتصال دو گوشه مقابل تصویر ایجاد می‌شود و در واقع گستردگی کل دید دوربین را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر، زمانی که دوربین تصویری را ثبت می‌کند، این تصویر دارای زاویه افقی و عمودی است که به صورت همزمان یک مستطیل را تشکیل می‌دهند. زاویه تحت پوشش قطر این مستطیل همان زاویه دید قطری نامیده می‌شود.

زاویه دید دوربین مداربسته دام

دوربین مداربسته دام (Dome) نوعی از دوربین‌های مداربسته است که به دلیل شکل گنبدی یا نیمکروی خود، به این نام شناخته می‌شود. دوربین‌های دام می‌توانند آنالوگ یا IP باشند و لنزهای ثابت یا متغیر داشته باشند. آن‌ها به دلیل طراحی مقاوم در برابر خرابکاری و قابلیت دید در شب، گزینه‌ای محبوب برای سیستم‌های امنیتی هستند.

 دوربین‌های دام معمولاً زاویه دید گسترده‌ای دارند؛ به همین دلیل مناسب برای پوشش فضاهای بزرگ مانند فروشگاه‌ها، هتل‌ها و ساختمان‌های اداری هستند. لنزهای ثابت در دوربین‌های دام معمولاً زاویه دید بین 85 تا 95 درجه دارند، در حالی که لنزهای وریفوکال می‌توانند زاویه دیدی بین 30 تا 95 درجه داشته باشند. برای مثال، لنز 2. 8 میلی‌متری در دوربین‌های دام می‌تواند زاویه دید تا 115 درجه داشته باشد. نصب دوربین در راستای عمودی و افقی نیز بر زاویه دید تأثیر می‌گذارد.

عوامل موثر بر زاویه دید دوربین مداربسته

همان‌طور که گفتیم عوامل تاثیرگذار بر زاویه دید دوربین مداربسته شامل فاصله کانونی لنز، اندازه سنسور تصویر و نوع لنز هستد؛ اما رزولوشن دوربین، محل نصب، فاصله تا محیط نظارت، قابلیت دید در شب و بزرگنمایی تصویر نیز از عواملی هستند که به طور غیرمستقیم بر کیفیت نظارت و تصویر اثرگذارند. در ادامه عوامل اصلی را دقیق‌تر با هم بررسی می‌کنیم:

اندازه سنسور تصویر

سنسور تصویر یا حسگر تصویر، یک قطعه الکترونیکی است که نور را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌کند تا تصاویر دیجیتال ایجاد شود.

اندازه سنسور تصویر در دوربین‌های مداربسته به قطر یا ابعاد سنسور اشاره دارد و بر کیفیت تصویر و زاویه دید تأثیر می‌گذارد. سنسورهای بزرگتر می‌توانند نور بیشتری جذب کنند و تصاویر با کیفیت بالاتر و نویز کمتر تولید کنند. اندازه‌های متداول سنسور در دوربین‌های مداربسته شامل 1/4 اینچ، 1/3 اینچ، 1/2 اینچ و 1/1. 8 اینچ است. سنسورهای بزرگتر مانند 3/1 اینچ نیز رایج هستند.

فاصله کانونی لنز

 فاصله کانونی لنز در دوربین‌های مداربسته به فاصله فیزیکی بین لنز و سنسور تصویر اشاره دارد. هرچه فاصله کانونی لنز کم‌تر باشد، زاویه دید دوربین گسترده‌تر است و برعکس؛ یعنی، لنزهای با فاصله کانونی بیشتر زاویه دید کمتری دارند و برای بزرگنمایی بیشتر مناسب هستند.

نوع لنز

 نوع لنز یکی از عوامل مهم در تعیین زاویه دید دوربین مداربسته است. لنزهای دوربین مداربسته به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

• لنزهای ثابت (Fixed): این لنزها فاصله کانونی ثابتی دارند و پس از نصب، زاویه دید آن‌ها قابل تغییر نیست. لنزهای 2. 8 میلی‌متری و 3. 6 میلی‌متری از این نوع هستند و برای محیط‌های داخلی و خارجی استفاده می‌شوند.
• لنزهای وریفوکال (Varifocal): این لنزها فاصله کانونی متغیر دارند و می‌توان زاویه دید آن‌ها را به صورت دستی تنظیم کرد. این نوع از لنز نیز هم در محیط‌های بسته استفاده می‌شوند و هم در محیط‌های باز.
• لنزهای موتوردار (Motorized): این لنزها نیز فاصله کانونی متغیر دارند؛ اما تنظیمات آن‌ها به صورت الکترونیکی و از راه دور امکان‌پذیر است. لنزهای موتوردار برای محیط‌هایی مناسب هستند که نیاز به تنظیمات مکرر و لحظه‌ای دارند.
• لنزهای چشم ماهی (Fisheye): این لنزها زاویه دید بسیار وسیعی دارند و برای پوشش محیط‌های بزرگ استفاده می‌شوند.

انواع دوربین بر اساس زاویه دید

در ادامه، انواع دوربین‌ها بر اساس زاویه دید شرح داده شده‌اند:

1. دوربین‌های با زاویه دید فوق عریض

این دوربین‌ها زاویه دیدی برابر با ۱۸۰ درجه یا بیشتر دارند. آن‌ها با لنزهای چشم ماهی (Fisheye) یا پانوراما طراحی شده‌اند و امکان مشاهده کامل محیط را بدون نقاط کور فراهم می‌کنند. این نوع دوربین‌ها برای فضاهای بزرگ، مانند پارکینگ‌ها، سالن‌های ورزشی و انبارها، مناسب هستند. از مزایای این دوربین‌ها می‌توان به پوشش وسیع و کاهش تعداد دوربین‌های مورد نیاز اشاره کرد. با این حال، اعوجاج تصویر یکی از معایب آن‌ها است که معمولاً نیازمند نرم‌افزارهای اصلاح تصویر است.

2. دوربین‌های با زاویه دید عریض

زاویه دید این دوربین‌ها بین ۶۰ تا ۱۱۰ درجه متغیر است. طراحی این دوربین‌ها با لنزهایی با فاصله کانونی کوتاه (معمولاً ۲.۸ تا ۴ میلی‌متر) انجام شده و برای پوشش محیط‌های وسیع مناسب هستند. از جمله کاربردهای آن می‌توان به حیاط منازل، اتاق‌های بزرگ و محیط‌هایی که نیاز به نظارت کلی دارند اشاره کرد. این دوربین‌ها امکان مشاهده بخش بزرگی از محیط را با جزئیات متوسط فراهم می‌کنند؛ اما کاهش جزئیات در فواصل دور یکی از معایب آن‌ها است.

3. دوربین‌های با زاویه دید استاندارد

این نوع دوربین‌ها زاویه دیدی بین ۲۵ تا ۶۰ درجه دارند و تعادل خوبی بین پوشش محیطی و ثبت جزئیات ایجاد می‌کنند. لنزهای این دوربین‌ها معمولاً دارای فاصله کانونی متوسط (۶ تا ۱۲ میلی‌متر) هستند. کاربردهای رایج آن شامل نظارت بر راهروها، ورودی ساختمان‌ها و مکان‌هایی است که نیاز به نظارت دقیق دارند. وضوح بالاتر در مقایسه با دوربین‌های زاویه عریض از مزایای این دسته است؛ اما پوشش محدودتر نسبت به لنزهای عریض، یکی از معایب آن محسوب می‌شود.

4. دوربین‌های با زاویه دید باریک (تله فوتو)

دوربین‌های با زاویه دید باریک دارای زاویه دید کمتر از ۲۵ درجه هستند. این نوع دوربین‌ها برای مشاهده جزئیات دقیق در فواصل طولانی طراحی شده‌اند و معمولاً دارای لنزهایی با فاصله کانونی بلندتر (۱۲ میلی‌متر به بالا) هستند. از جمله کاربردهای آن می‌توان به شناسایی چهره یا پلاک خودروها در فواصل طولانی و نظارت بر ورودی‌های حساس اشاره کرد. مزیت اصلی این دوربین‌ها ثبت جزئیات دقیق در فواصل زیاد است؛ اما پوشش بسیار محدود یکی از معایب آن به شمار می‌رود.

5. دوربین‌های چندکاره

دوربین‌های چندکاره شامل دو نوع اصلی هستند: لنز وریفوکال و لنز موتوردار.

لنز وریفوکال قابلیت تنظیم دستی فاصله کانونی را برای تغییر زاویه دید فراهم می‌کند (مثلاً از ۳۰ تا ۹۵ درجه). این نوع لنز برای مکان‌هایی که نیاز به تغییر دوره‌ای زاویه دید دارند، مانند لابی هتل‌ها یا پارکینگ‌ها، مناسب است.

لنز موتوردار امکان زوم اپتیکال و تنظیم خودکار زاویه دید را از راه دور فراهم می‌کند. این نوع لنز برای نظارت پویا در محیط‌هایی مانند فرودگاه‌ها یا مراکز نظامی ایده‌آل است.

تنظیم زاویه دید دوربین مداربسته

تنظیم زاویه دید دوربین مداربسته یکی از مراحل کلیدی در نصب و بهره‌برداری از سیستم‌های نظارتی است. این کار تضمین می‌کند که دوربین بتواند محیط مورد نظر را به طور کامل پوشش دهد، نقاط کور را کاهش دهد و جزئیات مهم را ثبت کند.

دوربین‌های مداربسته بر اساس قابلیت تنظیم زاویه دید به چند دسته تقسیم می‌شوند. این دسته‌بندی بر اساس نوع لنز و قابلیت تغییر میدان دید (Field of View – FOV) انجام می‌شود که عبارت‌اند از:

1. دوربین‌های با لنز ثابت (Fixed Lens): این دوربین‌ها دارای لنزی با فاصله کانونی ثابت هستند که زاویه دید مشخص و غیرقابل تغییری را ارائه می‌دهد.
2. دوربین‌های با لنز وریفوکال (Varifocal Lens): این نوع دوربین‌ها دارای لنزی با فاصله کانونی قابل تنظیم هستند که امکان تغییر زاویه دید را فراهم می‌کند.
3. دوربین‌های با لنز موتوردار (Motorized Lens): این دوربین‌ها دارای لنزی هستند که به صورت خودکار یا از راه دور قابل تنظیم است.
4. دوربین‌های چرخشی (PTZ – Pan-Tilt-Zoom Cameras): این نوع دوربین‌ها علاوه بر قابلیت زوم اپتیکال، امکان چرخش افقی (Pan) و عمودی (Tilt) را نیز دارند و میدان دید بسیار گسترده‌ای ارائه می‌دهند.
5. دوربین‌های چشم ماهی (Fisheye Lens Cameras): این دوربین‌ها دارای لنزی با زاویه دید فوق عریض هستند که میدان دید ۱۸۰ تا ۳۶۰ درجه را پوشش می‌دهد و در صورت نصب صحیح نیازی به تغییر زاویه دید ندارند.

مراحل تنظیم زاویه دید دوربین مداربسته

ابتدا باید موقعیت مناسب برای نصب دوربین را انتخاب کنید. این موقعیت باید به شیوه‌ای انتخاب شود که بتواند تمام نقاط محیط را پوشش دهد و دیوار، ستون، درخت یا موانع دیگر دید آن را کور نکنند. همچنین، باید در ارتفاع مناسبی نصب شود. این ارتفاع برای محیط‌های داخلی 2.5 تا 4 متر و برای محیط‌های خارجی 4 تا 6 متر است. فاصله از سوژه نیز باید به گونه‌ای باشد که جزئیات به وضوح قابل نمایش باشند.

در ادامه روش تنظیم زاویه دید دوربین را گام‌به‌گام بررسی می‌کنیم:

1. زاویه افقی را تنظیم کنید. تنظیم زاویه افقی مشخصی می‌کند که دوربین چه میزانی از فضای چپ و راست خود را پوشش دهد. برای این کار دوربین را به آرامی در جهت افقی بچرخانید تا به حالتی برسید که تمام منطقه در میدان دید شما قرار گیرد.
2. زاویه عمودی را تنظیم کنید. زاویه عمودی تعیین می‌کند که دوربین چه مقدار از فضای بالا و پایین را پوشش دهد. این مرحله به ویژه در محیط‌هایی با اختلاف ارتفاع (مانند پله‌ها یا سطوح چندگانه) اهمیت دارد. برای این منظور، دوربین را به سمت بالا و پایین حرکت دهید تا محیطی که مدنظرتان است به طور کامل در تصویر نشان داده شود.
3. چرخش محوری را تنظیم کنید. در برخی موارد، ممکن است تصویر نیاز به تراز شدن داشته باشد، به خصوص اگر دوربین روی سطح شیب‌دار یا غیرمسطح نصب شده باشد. برای تنظیم چرخش محوری، دوربین را حول محور خود بچرخانید تا تصویر صاف و متعادل شود. در این مرحله باید اطمینان حاصل کنید که خطوط افقی و عمودی تصویر با محیط واقعی همخوانی دارند.
4. لنز را تنظیم کنید. اگر دوربین دارای لنز وریفوکال یا موتوردار است فاصله کانونی لنز را تغییر دهید تا زاویه دید دلخواه ایجاد شود (زاویه گسترده‌تر برای نظارت کلی یا زاویه باریک‌تر برای تمرکز روی جزئیات). فوکوس تصویر را نیز به صورت دستی یا خودکار تنظیم کنید تا وضوح تصویر مطلوب حاصل شود.
5. پس از انجام تنظیمات فوق، تصویر را در نرم‌افزار مدیریت دوربین بررسی کنید و مطمئن شوید که تمام نقاط مورد نظر تحت پوشش هستند، کیفیت تصویر و وضوح جزئیات مناسب است و نقاط کور پوشش داده شده‌‌اند.

نقاط کور دوربین مداربسته 

نقاط کور دوربین مداربسته به بخش‌هایی از محیط گفته می‌شود که خارج از میدان دید دوربین قرار دارند و توسط آن پوشش داده نمی‌شوند. این نقاط، به دلیل محدودیت در زاویه دید دوربین یا موانع فیزیکی در محیط، از دیدرس دوربین خارج هستند و امکان نظارت بر آن‌ها وجود ندارد. شناسایی و کاهش نقاط کور یکی از مهم‌ترین مراحل در طراحی و نصب سیستم‌های نظارتی است؛ زیرا عدم پوشش این نقاط با دوربین، می‌توانند امنیت محیط را به خطر بیندازند. برای جلوگیری از ایجاد نقاط کور:

• دوربینی با میدان دید متناسب با محیط انتخاب کنید.
• زاویه دید دوربین را تنظیم کنید.
• دوربین را در ارتفاع پایین نصب نکنید.
• موانع فیزیکی مانند ستون‌‌ها را در نظر بگیرید و در صورت نیاز از دوربین دیگری برای پوشش کمک بگیرید.
• از دوربین مداربسته دید در شب برای محیط‌هایی که تاریک هستند استفاده کنید.

خرید انواع دوربین مداربسته از ایمن گستر آسیا

اگر تصمیم به نصب دوربین مدار بسته گرفته‌اید، می‌توانید به سایت ما سر بزنید و ضمن دریافت مشاوره، خرید دوربین را از سایت ایمن گستر آسیا انجام دهید. ایمن گستر آسیا انواع دوربین مدار بسته داهوا و دوربین مدار بسته گپ را به همراه سایر سیستم‌های نظارتی با قیمت‌های رقابتی در اختیار شما قرار می‌دهد. علاوه بر این، برای نصب نیز می‌توانید از کارشناسان ایمن گستر آسیا کمک بگیرید و از انجام صحیح تمامی امور اطمینان خاطر داشته باشید.